Op vrijdag speel ik graag een potje ouwelullen-voetbal om daarna snel de kantine in te duiken. Jaren speelde ik centraal op het midden bij het eerste van Workum. De dynamiek van een teamsport blijft fascineren! Neem nou Ajax. Of je nou van voetbal houdt of niet, het is heerlijk om ze zo te zien ploeteren. Het is soms lastig te verklaren hoe een elftal dat ooit onverslaanbaar leek, ineens geen bal meer kan raken. Heel Europa smult er van. Het mooie of pijnlijke is dat het verschil tussen winnen en verliezen zelden zit in harder trainen. Want ik geloof niet dat ze hun best niet doen. Het gaat stom genoeg soms om het missen van de flow, een mindset. Iedere sporter kent dat gevoel. Als de ploeg eenmaal een gezamenlijke flow vindt, lijkt alles vanzelf te gaan. De passes komen aan, het vertrouwen groeit, het team is één. Maar als dat gevoel verdwijnt, als twijfel en frustratie de overhand krijgen, dan wordt zelfs een simpel schot op doel een hachelijke onderneming.
De Nederlandse landbouw verkeert een beetje in hetzelfde schuitje. We hebben talent, middelen, kennis, vrijheid… maar we zijn de flow kwijt. Jarenlang speelde de Nederlandse landbouw Champions League. We waren wereldkampioen met innovatie, vakmanschap en efficiëntie waar de hele wereld jaloers op was. En nu? De afgelopen jaren praten we vooral over wat er niet lukt. Over stikstof, verlies van onze mooie leefomgeving en over beperkingen en sanctioneren. De sfeer in de (kleed)kamer is om te snijden. Coaches (politici) schreeuwen langs de zijlijn en komen met nog meer opdrachten/sancties, spelers op het veld (wij) klagen. De één wijst naar de scheids, de ander naar zijn medespeler. Of het is de schuld van de grasmat. Het vertrouwen in elkaar slinkt. En ondertussen geniet Europa zichtbaar van onze malaise.
Hoe komen we hier in godsnaam uit? Misschien wel door te weten hoe je als team weer in de flow komt. Foppe de Haan formuleert de voorwaarden om te komen tot een optimaal functionerend team als volgt: ‘Je begint bij de mens, bouwt vertrouwen, formuleert een gezamenlijk doel en creëert een cultuur waarin leren normaal is en ego’s ondergeschikt zijn aan het team’. Dat is zowat alles wat we niet doen en laten blijken op dit moment.
Hoe moeilijk kan het nou eigenlijk zijn. Even een voorzetje voor open doel: Nederland is een gidsland op het gebied van effectieve landbouw. Geen vervuiler, maar hersteller van ons natuurlijke voedselsysteem. Een land waar boeren niet aan de zijlijn staan, maar het spel mede bepalen. Waar reststromen geen afval zijn, maar grondstoffen die zorgvuldig worden gerecycled. Waar akkerbouw en veehouderij optimaal met elkaar samenwerken. In dat Nederland is de bodem hoogproductief, weerbaar, vruchtbaar, rijk aan microleven dat water vasthoudt en koolstof bindt. Externe input is vergaand beperkt tot circulaire producten, omdat kennis en data de boer helpen de juiste keuzes te maken. Stad en platteland zijn geen tegenpolen meer, maar delen één ecosysteem. Een gezamenlijke taal verbindt boeren, onderzoekers en overheden in een netwerk dat leert, groeit en zichzelf voedt, precies zoals de bodem dat doet.
We hoeven er alleen maar weer in te geloven, wat trotser te zijn en deze voorzet binnen te koppen…
Pieter van der Valk
Melkveehouder in Ferwoude
