Leidt de strijd om melk tot 1 euro per kilo melk? Dat is het thema van 71ste editie van de Agrarische Schouw in Joure. De wereld schreeuwt om melk, terwijl de melkveestapel in Nederland vanwege regelgeving moet krimpen.
‘Binnen tien jaar is melk schaars.’ In de recent gemaakte podcastserie ‘De strijd om de Melk’ van Nieuwe Oogst waarschuwt Albert de Groot, voorzitter van de European Dairy Association en CEO van Vreugdenhil, dat Nederland binnen tien jaar met een tekort aan melk kan kampen, waardoor de prijzen sterk zullen stijgen. ‘Als ik nu zeg: melk gaat 1 euro worden, gaan boeren volgende week om die euro vragen. Maar ik denk wel dat het die kant opgaat.’ Hij wijst erop dat niet alleen in Nederland, maar in veel landen de melkaanvoer onder druk staat, door vergrijzing, verdroging, arbeidstekorten of aangescherpte dier- en milieuwetgeving. In Nederland speelt vooral het beleid rond stikstof en de daarmee gepaard gaande onzekerheid een grote rol. ‘Over tien jaar zullen we ons afvragen: waar waren we in Nederland mee bezig’, stelt De Groot.
Marges structureel hoger
Jehannes Miedema is commercieel manager melk bij Farmel. Hij zegt: ‘Een melkprijs van 1 euro per liter melk zegt niet zoveel. Uiteindelijk gaat het om de marge. Ik verwacht dat die de komende jaren structureel hoger komt liggen. Waarom ik dat verwacht? Wat meespeelt in de cycli van een tekort aan melk dan wel een overschot zijn de randvoorwaarden. Die maken het lastig om snel meer te melken bij een tekort. Denk bijvoorbeeld aan wetgeving, dierziektes, stoppers of overstappers naar akkerbouw. De melkfabrieken met overbezetting zullen zo lang mogelijk hun best doen om melk vast te houden. Maar het is onvermijdelijk dat er fabrieken zijn die dit op den duur niet volhouden. Al met al zorgt dit voor een goed vooruitzicht voor de melkveehouders die blijven.’ Hij voegt er nog iets wezenlijks aan toe. ‘Er zijn genoeg remmende factoren. Zo blijven we erg afhankelijk van wat er in de rest van de wereld gebeurt. Als Europa zijn we geen Canada met een beschermde markt. Daar komt nog bij dat dure zuivel vroeg of laat leidt tot vraaguitval. Toch denk ik dat melkveehouders slim en creatief genoeg zijn om binnen de kaders die er zijn zoveel mogelijk melk te produceren.’
Lubbert van Dellen (Flynth) ziet een melkprijs van 1 euro per kilo melk ook niet voor zich. ‘Maar het is niet irreëel om te verwachten dat de melkprijs blijvend tussen de 50 en de 70 cent gaat bewegen’, zegt hij. ‘Omdat wereldwijd de omvang van de melkveehouderij ter discussie staat, er bijna overal sprake is van krimp en koeien melken steeds meer een specialisme wordt dat niet iedereen zo maar even doet.’ Hij wijst als extra moeilijkheidsgraad ook op de factor arbeid die je 24/7 nodig hebt op een melkveebedrijf. ‘Dat Frankrijk binnenkort flink subsidie geeft om groei van de melkveehouderij in het land te stimuleren’, ziet hij als een serieus signaal dat Europa zich zorgen begint te maken over voldoende melkaanvoer.
Zuivelverwerkers betalen boven de markt
Nederland telde in 2024 26 verschillende zuivelondernemingen met in totaal 53 verschillende productielocaties. In totaal kregen die fabrieken afgelopen jaar 13,6 miljard kilo melk aangeleverd. Ze moeten de laatste jaren alle zeilen bijzetten om de melkaanvoer in de fabrieken op peil te houden. Al sinds september 2023 toont de melkaanvoer in Nederland een gestaag dalende lijn: vorig jaar 1,7% minder melk en in het eerste half jaar van 2025 opnieuw 1,1% minder. Terwijl wereldwijd de vraag naar zuivel blijft groeien. ‘Om die reden heeft in Nederland nog geen zuivelfabriek het aangedurfd om de melkprijs serieus te verlagen. Tussen de gemiddelde uitbetaalprijs voor de boer en de gemiddelde opbrengst van kaas, poeder en boter, gaapt momenteel een gat van 7 tot 8 cent per kilo melk’, stelt zuivelanalist Klaas van der Horst van Boerenbusiness.nl.
10% minder melk, 15% minder vlees
Zuivel- en vleesproducten in de supermarkt zullen de komende jaren verder in prijs stijgen, voorspelt ABN AMRO in een nieuw sectorrapport. Volgens de bank leidt de krimp van de Nederlandse veestapel, mede door beëindigingsregelingen voor boeren, tot een daling van het aanbod en daarmee tot hogere prijzen. De bank verwacht zo’n 10% minder melk en 15 tot 18% minder vlees in 2030.
ABN AMRO voorziet dat de overcapaciteit in de zuivel leidt tot sluiting van een aantal zuivelfabrieken richting 2030. ‘Het is realistisch te denken dat het melkvolume in Nederland de komende jaren gemiddeld jaarlijks enkele procenten daalt, ook als je een eventuele gemiddelde productiestijging in melkgift per koe meerekent’, denkt Martin Valstar van Dairyntel. De Rabobank sluit in de meest recente toekomstanalyses zelfs niet uit dat het zuivellandschap er al over vijf jaar compleet anders uit ziet.
Dit artikel verscheen (in een uitgebreidere vorm) ook in magazine Agrarische Schouw dat vanaf 16-9-25 in een printeditie in Noord-Nederland onder melkveehouders is verspreid.
Openingsavond in het kader van dit thema
Dé openlucht vakbeurs voor de agrarische sector in Noord-Nederland draait om de vraag: ‘Leidt de strijd om melk ons naar een € per liter?’. Een actuele kwestie nu het aanbod afneemt en de vraagt stijgt. Joure staat woensdagavond 24 september vanaf 20.00 uur en donderdag 25 september van 08.00 tot 16.00 uur in het teken van de 71e Agrarische Schouw. Tijdens de openingsavond in Partycentrum ’t Haske op woensdagavond 24 september om 20.00 uur, gaat Richard Scheper, handels- en risicomanager bij Farmel, in op de verwachtingen voor de melkprijs in wereldwijde en regionale zuivelmarkten. Arjan Schimmel, voorzitter van ZuivelNL, gaat in op de recente daling van de Nederlandse melkproductie. Avondvoorzitter is Sjoerd Hofstee van Langs de Melkweg.
