Ziektes als mastitis en ketose vroegtijdig signaleren, het precieze afkalfmoment voorspellen en robots autonoom laten draaien. AI verovert langzaam maar zeker een sterke positie op de melkveebedrijven.
Op innovatiecentrum Dairy Campus in Leeuwarden worden voorbereidingen getroffen voor de bouw van een innovatieve en toekomstgerichte ligboxenstal voor 250 melkkoeien. ‘Het wordt een emissievrije en autonome stal’, verduidelijkt Dairy Campus-manager Aebe Aalberts. De stal komt bol te staan van slimme technologie, waarbij AI een grote rol gaat spelen.
Aalberts heeft hoge verwachtingen. ‘Signaleren en voorspellen, dat is de kracht van AI. Ik verwacht dat de ontwikkelingen in een stroomversnelling komen. Verschillende robots kunnen straks met elkaar communiceren en draaien zelfstandig.’
Data-gestuurde managers
Met behulp van kunstmatige intelligentie kunnen melkveehouders efficiënter produceren, zegt Aalberts. Aan de hand van slimme stalmonitoringssystemen kunnen nauwkeurige voorspellingen worden gedaan. Die verhogen de kwaliteit van de bedrijfsvoering en helpen de boer om harde euro’s te besparen. Aalberts verwacht dat AI een grote impact heeft op de toekomstige melkveehouderij. ‘Melkveehouders worden meer en meer data-gestuurde managers en dierverzorgers. Hun werk wordt minder fysiek. Ze krijgen meer ruimte voor het nemen van strategische beslissingen en kunnen meer tijd spenderen aan het contact met hun dieren. In 2035 hebben we slimme boerderijen, waar boeren met behulp van algoritmes het beste uit hun koeien halen.’
Aalberts voorziet dat communicerende systemen ertoe leiden dat melkveehouders straks met gerichte en voorspellende managementadviezen krijgen. ‘AI is in staat om op alle managementvlakken het optimum te zoeken. Dat lijkt nu misschien nog ver weg, maar is dichterbij dan we denken. Ik zie een dashboard voor me met daarop alle informatie over melk, voer, gezondheid, emissies, weidegang en mest.’
De voorman op de Dairy Campus ziet ook kansen om met behulp van AI meer handen en voeten te geven aan het meten van het dierwelzijn. ‘Het is lastig te zeggen wanneer een koe gelukkig is. Maar indicatoren zoals het aantal herkauwbewegingen, de activiteit en de temperatuur geven een goed beeld van haar functioneren.’
Op Dairy Campus in Leeuwarden is recent een proef opgestart om met behulp van cameratechniek mortellaro in een vroeg stadium te herkennen. De camera’s zijn geposteerd in de melkstal en zijn gericht op de klauwen van de dieren. ‘Camera’s dienen als extra ogen van de boer en kunnen afwijkingen in een vroeg stadium signaleren’, zegt Aalberts.
‘Zelflerend systeem’
Verschillende toeleveranciers in de melkveehouderij maken in meer of mindere mate gebruik van AI. Melkmachinefabrikant DeLaval ging in 2023 de markt op met DeLaval Plus, een alsmaar verder groeiende set van digitale toepassingen. Met DeLaval Plus krijgen melkveehouders managementrapportages en voorspellingen voorgeschoteld. Daarbij speelt AI een grote rol, vertelt Development Manager Hendrik Veldman. ‘We gebruiken het zelflerende systeem van DeepBlue voor het verwerken van de data van de melkveehouder. DeepBlue zoekt en herkent patronen en kan het risico op ziektes als bijvoorbeeld mastitis en ketose inschatten.’
‘De mogelijkheden van AI overtreffen mijn verwachtingen’
Zo’n 1.000 melkveehouders in de Benelux werken met DeLaval Plus, zegt Veldman. Het gebruikersgemak is groot, stelt hij. ‘De input van data zorgt voor aanknopingspunten waar het systeem mee aan de slag gaat. Hoe meer data er wordt verzameld, hoe meer verbanden er worden gelegd. DeepBlue draait op de achtergrond. Het klinkt misschien futuristisch en hoogdravend, maar het is simpel om er mee te werken. De attenties worden overzichtelijk gepresenteerd op het scherm.’
Extra ogen in de stal
Veldman heeft hoge verwachtingen van AI en de voordelen die het biedt voor de boer. ‘Met AI heeft de boer een extra paar ogen in de stal. Het draagt bij aan het arbeidsgemak en helpt boeren nog beter en efficiënter te werken. De mogelijkheden overtreffen mijn verwachtingen.’
Volgens Veldman staat de sector aan de vooravond van een AI-revolutie, waarbij nog heel veel mogelijk is. ‘Als het gaat over het herkennen van patronen is er nog zoveel niet ontdekt. Ik verwacht dat we dankzij AI straks nog efficiënter met nutriënten kunnen omgaan, waarbij we zien welke koeien het meest geschikt zijn om zo efficiënt mogelijk te produceren.’
AI helpt niet alleen de melkveehouder verder, maar draagt ook bij aan de efficiëntie van toeleveranciers. ‘AI helpt ons de melkkwaliteit en de machineprestaties te monitoren. In geval van een storing helpt AI ons de handleiding door te spitten en met een oplossing te komen. Als we bij koeien al een risico kunnen inschatten voor afwijkingen dan is een volgende stap om dit ook te doen voor bijvoorbeeld de VMS’en. De eerste stappen hebben we daar ook al in gezet voor onze dealers.’
Aandacht voor dataveiligheid
Volgens Veldman hoeven melkveehouders niet bang voor te zijn dat derden met hun data aan de haal gaan. ‘Ik wil dat wantrouwen graag wegnemen. Gebruikersveiligheid is voor ons essentieel. De melkveehouder blijft eigenaar van de data. Wij halen de gegevens op, analyseren ze en sturen ze terug. Datasecurity vindt plaats via beveiligde webservices.’
Ook bij Lely staat dataveiligheid hoog in het vaandel, zegt Sergio Ooijens. ‘Dat is ontzettend belangrijk. Dat moet je gewoon op orde hebben.’
Als Managing Director Business Team Next verbaast Ooijens zich over datgene wat nu al mogelijk is met AI. ‘AI is heel breed. Al jaren maakt Lely’s managementprogramma Horizon gebruik van data en algoritmes om adviezen te kunnen geven aan de melkveehouder. Horizon herkent patronen in data die kunnen wijzen op gezondheidsproblemen, ondersteunt bij reproductie- en droogzetstrategieën en helpt de melkveehouder om tijdig de juiste acties te ondernemen bij afwijkingen. AI wordt daarbij bijvoorbeeld gebruikt voor optimale voorbehandeling. AI draagt echter niet alleen bij aan de bedrijfsvoering of diergezondheid door tijdig afwijkingen te signaleren, maar kan ook helpen om robots autonoom te laten draaien. Onze maai- en voerrobot Exos draait bijvoorbeeld op basis van AI en algoritmes.’
Lely ontwikkelde het Zeta-concept om een extra paar ogen in de stal voor de boer te creëren. ‘Met behulp van slimme camera’s en AI kunnen we met Zeta bijvoorbeeld voorspellen wanneer een koe gaat kalven. Maar met behulp van AI wijzigt ook de route van de mestrobot als er veel koeien bij elkaar staan’, zegt Ooijens.
Systemen koppelen
Lely introduceerde Zeta in 2024 en het concept zal in 2027 worden uitgerold. Met Zeta AI Barn Monitor worden verschillende systemen gekoppeld. ‘Er is nog heel veel meer mogelijk. Het is de kunst om de verzamelde data uiteindelijk overzichtelijk en behapbaar te maken in ons managementprogramma’, zegt Ooijens.
Ook Ooijens is van mening dat AI een positief effect heeft op de efficiëntie en het werkgemak op melkveebedrijven. ‘AI kan bijdragen aan goed management, winstgevendheid en diergezondheid en -welzijn. Maar het is en blijft advies en ondersteuning op basis van AI. Het is aan de boer om daar ook daadwerkelijk wat mee te doen.’
Dit artikel verscheen ook in magazine Agrarische Schouw dat vanaf 16-9-25 in een printeditie in Noord-Nederland onder melkveehouders is verspreid.
