Als de gemiddelde melkveehouder zijn bed induikt, gaat Gerard Lugtenberg het land in. Tijd voor de nachtdienst op zijn weidevogelpercelen, om vanaf zijn hoge jagersstoel de predatoren te lijf te gaan. Tekenend voor familie Lugtenberg, waar economie en ecologie hand in hand gaan.
‘Angela is meer boerin dan ik boer ben’, is het eerste dat Gerard Lugtenberg nadrukkelijk noemt. Dit keer is hij woordvoerder, maar het bedrijf is van Gerard (54) en Angela (53) samen. Met dochter Inge (25) en haar vriend Martijn (26) als bedrijfsopvolgers. Zoons Ruben (27) en Luuk (26) hebben beide een baan buiten de deur, als installateur en docent, maar staan nog steeds graag klaar op het melkveebedrijf. In het Overijsselse Luttenberg runt de ondernemende familie een melkveebedrijf met 180 melkkoeien en 100 stuks jongvee.
Twintig jaar geleden streken Gerard en Angela op dit bedrijf neer voor meer mogelijkheden dan op het ouderlijke bedrijf van Gerard. Sindsdien heeft de ontwikkeling niet stilgestaan. De MRIJ-veestapel is doorontwikkeld tot hoogproductieve, voornamelijk roodbonte Holsteins. Goed voor een rollend jaargemiddelde van 9.000 liter melk met 4,75% vet en 3,75% eiwit. Er verrees een nieuwe stal die daarna nog meerdere keren is uitgebreid. Er is 100 hectare grond in gebruik, waarvan 85 hectare huiskavel.
Melk met 1 ster BLK
Op dit moment breidt de familie de ‘kalverstraat’ uit. ‘We maken een nieuwe overdekte ruimte voor de kalveriglo’s en strohokken voor de kalveren tot vijf maanden. Mochten de eisen voor PlanetProof aangescherpt worden, dan kunnen we daar ook nog extra groepshokken maken’, legt Gerard uit. Al vanaf de start van het concept levert de familie on the way to PlanetProof-melk. ‘Maar de lat ligt wel hoog’, vindt Gerard, die de nodige aanpassingen deed om aan de norm te blijven voldoen. Al vindt de familie dat geen probleem. ‘Dat zijn in principe aanpassingen die we toch al wilden doen, maar nu naar voren halen.’
Naast extra strohokken en borstels voor alle diergroepen is er behoorlijk geïnvesteerd op koecomfort. ‘Inge en Martijn vonden dat de koeien te lang twijfelden voor ze ging liggen. Eerst brom je een beetje want dat kost weer een hoop geld’, grinnikt Gerard. ‘Nu ben ik oprecht blij met de gekartelde schoftbomen en waterbedden, de koeien liggen graag.’
De familie is dan ook klaar voor de volgende stap: proberen om melk met het 1 ster Beter Leven Keurmerk (BLK) te leveren. Als dat lukt, leidt het tot een extra plus van 1,5 cent bovenop de 5 cent plus voor PlanetProof-melk.
Eiwit eigen land onder druk
Het percentage eiwit van eigen land behouden is de grootste uitdaging. Al twintig jaar werkt de familie met kruidenrijk grasland, 20 hectare in totaal. ‘5,5 hectare van dit extensief kruidenrijk grasland maaien we na 15 juni en kuilen we dezelfde dag nog in. De rest van de tweede snee gaat eroverheen. Gezond voer, met veel structuur en weinig eiwit. Het haalt de voederwaarde van de juni-kuilen wel flink naar beneden, wat ten koste gaat van het totale percentage eiwit van eigen land’, merkt Gerard. In 2024 zaten ze met 60% nog net boven de benodigde 55%.
De Lugtenbergs zijn enthousiast over spotsprayen tegen hinderlijk onkruid. ‘Je ziet geen groeivertraging in het gras en wij denken dat het beter is voor het bodemleven’, vertelt zoon Luuk. Op het erf zelf nestelen kerkuilen, steenuilen en zwaluwen. De verschillende singels en houtwallen bieden schuilplekken voor tal van dieren. Qua bodembeheer ligt de focus op pH op peil houden om klaver in het grasland te houden, structuur behouden en zuinig op het grasland zijn. De koeien krijgen weidegang, met elke drie dagen een nieuw perceel.
Weidevogels beschermen
Natuurbeheer is belangrijk voor de familie. Jaarlijks zijn er zo’n negentig nesten te vinden van de grutto, kievit, scholekster, wulp en tureluur. Niet alleen de vrijwilligers die nesten markeren zijn er druk mee. Gerard heeft zelfs zijn jachtakte gehaald om de weidevogels te beschermen. Samen met een collega-jager houdt hij in het broedseizoen ’s nachts om beurten de wacht vanaf de jagersstoel. ‘Als de jacht in de ban gaat, stop ik met weidevogelbeheer’, zegt Lugtenberg stellig. ‘In een nacht kan een vos wel dertig nesten kapot maken’, weet hij uit ervaring. Als de eieren de das, marter, marterhond en vos overleefd hebben, volgt de vliegende brigade. ‘Kraaien, ooievaars, buizerds, reigers en de rode wouw pakken de net uitgekomen kuikens.’
‘De lat komt voor duurzame melk steeds hoger te liggen’
Naast een plasdras en maaien in mozaïekbeheer als voedsel- en schuilplek voor de kuikens, heeft hij om 12 hectare een vossenraster van vijf stroomdraden boven elkaar aangelegd. Elke twee weken maaien de natuurvrijwilligers met een gazonmaaier onder de afrastering om de 4kV stroom te houden. Ondanks de verschillende vergoeding zoals nestvergoedingen, de vergoedingen uit het ANLB en het ‘zilver’ binnen het GLB noemt Gerard zijn weidevogelbeheer een uit de hand gelopen hobby en zeker geen financieel verdienmodel.
Wind en zon benut
Bedrijfsmatig is de familie van het gas af en zelfvoorzienend voor stroom. Ruben ontwikkelde een warmtepomp met de melkwarmte uit de 24-stands carrousel als warmtebron. De familie beregent elektrisch, heeft 100 zonnepanelen die 30.000 KwH per jaar opleveren. Naast de stal staat een indrukwekkende Logic windmolen van Hulst Wind Energy. Deze molen met een tiphoogte van 38 meter levert naar verwachting 50.000 kWh per jaar op. ‘Hij draait pas sinds april dus kunnen er nog niet alles van zeggen, maar we zijn erg tevreden’, noemt Gerard.
‘Deze partij is betrouwbaar, ze komen de afspraken en de windmolen doet wat er is beloofd.’ Hij benadrukt deze woorden omdat dit de tweede windmolen is voor de familie, waarbij de eerste molen flink wat leergeld heeft gekost. De leverancier kwam de afspraken niet na, geen van de beloofde subsidies werd toegekend en de molen gaf niet de beloofde opbrengst.
Boeren met de omgeving
Waar de familie over vijf jaar staat? ‘Wellicht staat er een batterij voor de energieopslag, we werken nog meer natuurinclusief en nog meer met de omgeving’, verwacht Lugtenberg. ‘De burgers in de omgeving moeten niet alleen rekening houden met ons, wij ook met hen. We appen altijd als we mais hakselen rond hun huis bijvoorbeeld. Het leuke is dat de hele buurt meeleefde toen de nieuwe windmolen kwam en het nu wel goed deed, onder andere omdat we hen in het proces mee hebben genomen’, noemt Gerard als voorbeeld.
‘En wellicht dat Angela en ik dan niet meer op het erf wonen, maar Inge en Martijn. Van mijn ouders hebben wij de ruimte gekregen om op onze eigen manier te boeren en dat geven wij onze kinderen ook.’
