Vanuit Bolsward en Sneek vertrok deze woensdagavond een bus vol melkveehouders. Vastberaden hun ongenoegen over het ‘stiktstofdictaat’ van Christianne van der Wal uit te dragen. Het werd een lange dag in de bus en een kort verblijf in Stroe. Maar geen wanklank daarover. ‘Want niets doen is geen optie.’

Drukte op de weg al ver voor Stroe.

‘Nee, op de trekker is geen doen. Dan moet je veel te vroeg weg en nu kon het werk mooi eerste even aan de kant’, zeggen Anton Hylkema uit Allingawier en Nico Elgersma uit Makkum. Beide hebben puberzoons, die van school ‘natuurlijk!’ vrij konden krijgen, mee in de bus. De jongens kijken bij die opmerking ietwat beteuterd; zij hadden een ritje op de trekker naar Stroe wel zien zitten…
Verder geen praat over wel of niet op de trekker; de bus is ideaal. De jongelui vermaken zich zo ook wel. Niemand van de deelnemers hoeft nu zelf te filerijden en zo kun je ook nog met anderen praten.
Binnen vijf minuten gebeurt dat met de mobiel in de hand en de stikstofkaartjes van minister Van der Wal op het scherm. ‘Heit, waarom zijn er allemaal verschillende stikstofkaartjes’, vraagt Rudmer Hylkema. Vader Anton glimlacht naar zijn zoon: ‘Geen idee jonge.’
‘Kijk, onze percelen vallen net in een 70% reductiegebied’, toont Luutske Dotinga uit Tersoal. ‘Doe nu maar weg die telefoon’, mompelt haar man Wiebe Bakker. Hij heeft duidelijk geen zin continu geconfronteerd te worden met de onheilsspelling die de minister 1,5 week geleden over hun bedrijf, en dat van zo velen, uitstortte.

Hét beruchte kaartje, of de inmiddels in verschillende vormen opduikende kleurplaat, van minister Van der Wal is toch het onderwerp dat het eerste deel van deze busreis beheerst. Ook Jouke op de Hoek uit Wons pakt z’n mobiel er nogmaals bij en zoomt in en uit. ‘Wij ontspringen net de dans zoals het lijkt vanuit deze plannen. 12% reductie slechts, dat valt mee. Maar de hele kaart is natuurlijk waanzin. Die moet van tafel’, zegt Op de Hoek die als lokale LTO-bestuurder de bus regelde en beschikbaar stelde om af te reizen naar Stroe. ‘Weet je wat wel in ons voordeel werkt: ook de Provincie en Gemeente zijn er volledig mee aan. Heb je het bericht van de wethouders van Zuidwest-Fryslân wel gelezen? Wij hebben hen samen met een aantal melkveehouders vorig week bijgepraat en inmiddels distantiëren zij zich ook van de brief en route van Van der Wal. Deze plannen zijn zo desastreus voor het platteland dat ook lokale bestuurders er absoluut niet mee uit de voeten kunnen.’

Ondanks deze constatering kennen de gesprekken onder de meerijdende melkveehouders een bedrukte lading. De minister gooit een grote steen in de vijver die zorgt voor enorm veel onrust en verschillende nare bijeffecten. ‘Wat denk je dat dit doet met de waarde van je grond en de kans op ooit nog financiering bij de bank te krijgen als je als 47 of 70% reductiegebied’ bent ingekleurd?’, klinkt het van verschillende kanten.

Oplossingen hoe het wel moet, lijken lastig te formuleren. Daarvoor is het vandaag wellicht ook niet het moment. Nu staan de neuzen bij de boeren dezelfde kant op en blijven ze eensgezind richting Stroe reizen. Ook als ruim 10 kilometer voor die plaats de bus tot stilstand komt. Volgt eerst nog zo nu en langzaam doorrijden, steeds langere periodes blijft de bus op z’n plek staan om vervolgens hooguit een paar honderd meter op te schuiven. De meegereisde pubers worden onrustig. Ze vragen om te lopen en krijgen permissie. Met nog 6 kilometer op de TomTom vindt de rest het een behoorlijke gok, maar na de zoveelste minutenlange stop en een enorme rij trekkers en auto’s voor ons is er geen ontkomen aan: in de zomerse zon sluiten we aan in een steeds groter worden groep wandelaars richting het protestterrein.
6 kilometer blijkt ook inderdaad ruim een uur lopen. Derhalve is het 13.30 als de entree van het terrein bereikt wordt. Vijf uren later dan we vertrokken. Opgezweept door de stem van Bennie Jolink, die overal langs de weg uit speakers klinkt, betreden de boeren verwachtingsvol het weiland. En niet ten onrechte. De aanklik van zoveel duizenden trekkers en tienduizenden mensen is overweldigend. Het geeft de burger, of in dit geval vooral de boer, moed. En kracht hij er letterlijk niet alleen voorstaat.


Hoewel het officiële programma, met diverse sprekers, inmiddels van start is gegaan, krijgt de innerlijke mens van velen voorrang. De organisatie lijkt ook verrast over deze enorme opkomst want de rijen bij de munten, drank- en snackverkoop zijn megagroot. Het is dan ook bijna een uur later wanneer wij onze frisdrank en patat mayo achter de kiezen hebben.
Geconstateerd wordt dat we het meeste ook niet missen. Een deel van de sprekers is matig verstaanbaar en wat we wel horen zijn vooral woorden van dezelfde strekking. Opvallend daarbij is de ietwat matte reacties bij het overgrote deel van het publiek op de toespraken vanaf het podium. Alleen Caroline van der Plas oogst een paar keer luid applaus en gejuich. De anderen, ondanks verwoede pogingen, krijgen de menigte niet echt mee.
Dat is anders dan bij het eerste grote boerenprotest rond stikstof op 1 oktober 2019. Het gevoel van sterke saamhorigheid hangt er vandaag wel degelijk net als toen, maar het uit zich nu duidelijk minder in een actieve houding van de opgekomen boeren en buitenlui. Wellicht is het omdat de situatie hen nu ernstiger voorkomt, misschien is het vooral de warmte die maakt dat ze voldoende hebben aan zichzelf en zich beslist niet drukker kunnen en willen maken door te klappen, juichen of zingen.
Nu blijft het, ondanks dat de sfeer dus duidelijk prima is, bij een festivalterrein vol boeren zonder bier en band. Tenminste, die band en muziek volgde later nog. Dat was echter het moment dat velen reeds weer vertrokken van het terrein. Dat geldt ook voor onze groep. Minder dan 2,5 uur na het betreden van het weiland waar de manifestatie plaatsvond, lopen we alweer naar de bus. De bus die in de tussentijd door de chauffeur gelukkig veel dichterbij, in de schaduw!, is geparkeerd.

‘Saamhorigheid’, zegt Siebren Jacobi uit Westhem als ik naast hem in de bus ga zitten en vraag wat deze dag heeft opgeleverd. Jolmer de Vries uit It Heidenskip is het met hem eens. ‘Ik had wel verwacht dat het erg druk zou zijn. En daardoor lastig bereikbaar. Hier komen was echter mijn manier op een tegengeluid te laten horen. Op 1 oktober 2019 was ik er niet bij en ik zou het mijzelf later aanrekenen er nu weer niet bij te zijn. Niets doen was gewoon geen optie.’

‘Festivalterrein’ vol boeren zonder bier
Vorig artikelNiveau minister bepaalt je toekomst
Volgend artikelDe puinhoop fan protesteren en it gestuntel fan Staghouwer