In plaats van natriumbicarbonaat zijn er alternatieve pensbuffers op de markt.  Het middel pHix up laat in Spaans onderzoek goede resultaten zien. Ook in een Nederlandse praktijkproef was dat het geval. 

Het is normaal dat de pH in de pens van de koe na een voeropname daalt. In het ideale geval herstellen natuurlijke processen deze zuurpiek. Koeien maken bicarbonaat aan via de speekselproductie. Een gezonde koe kan per dag één tot drie kilogram bicarbonaat aanmaken. Deze stof werkt als een buffer tegen verzuring. Al herkauwend mengt de koe bicarbonaat door het voermengsel waardoor de pH in de pens op peil blijft.

‘Minder pH-schommelingen en betere productie’

Melkveehouders Joost en Mark Van Erp in Sint Anthonis (N.Br.) hebben pHix-up getest in vergelijking met natriumbicarbonaat. De melkveehouderij houdt 220 melkkoeien op een compleet TMR rantsoen met een jaarproductie van 11.000 kg melk. De veehouders vinden een goede pens pH belangrijk voor de gezondheid van hun veestapel en concluderen: ‘pHix-up kan op een lagere dosering dan natriumbicarbonaat een constantere pens pH realiseren, waardoor de koe minder last heeft van pH schommelingen. Dit resulteerde bij ons in een betere melkproductie.’

Maar er zijn situaties waarin het pensevenwicht verstoord kan raken. Denk bijvoorbeeld aan hoge buitentemperaturen. De koe raakt langszaam verhit en neemt daardoor minder ruwvoer op. Een lagere ruwvoeropname, een versnelde ademhaling en hijgen, verlagen de herkauw-activiteit. Dat betekent dat er minder bicarbonaat beschikbaar is voor de pens. Daarnaast zorgt een lagere voeropname voor minder herkauwen, waardoor er minder natuurlijke buffer bicarbonaat via het speeksel wordt aangevoerd.
Hoogproductieve koeien lopen meer risico op pensverzuring omdat hun rantsoen doorgaans een groter krachtvoeraandeel heeft. De eigen bicarbonaatproductie van de koe via het speeksel schiet dan soms tekort. Om dit te voorkomen, is het niet ongebruikelijk om natriumbicarbonaat toe te voegen aan het voerrantsoen. Dit bevordert het evenwicht in de pens en helpt pensverzuring te voorkomen. ‘Maar er is ook een nadeel. Natriumbicarbonaat dat een koe met het voer opvreet, werkt heel snel maar ook kort. Binnen twee tot drie uur na opname is natriumbicarbonaat uitgewerkt’, zegt Hessel Reitsma van Speerstra Feed Ingredients in Lemmer.

Alternatieven

Op de markt zijn diverse producten waarvan de verkopers claimen dat ze een langere werkingsduur hebben dan natriumbicarbonaat. Dat is niet altijd getest en beproefd. Dat laatste geldt wel voor het product pHix up van de Franse producent Timab. Een Spaans onderzoeksinstituut heeft recent onderzoek gedaan naar de werking hiervan bij hoogproductief melkvee. Daaruit bleek dat het middel zes uur lang een goede bufferwerking heeft, en de pH in de pens van de koe constant houdt. 

‘Natriumbicarbonaat werkt snel, maar ook kort’

Testen via pensbolus

In Nederland voerde Speerstra in samenwerking met producent Timab onderzoek uit met pHix up op een melkveebedrijf in Noord-Brabant (zie kader). ‘Bij zes koeien van het bedrijf hebben we een pensbolus ingebracht waarmee we onder meer pH en temperatuur konden meten’, vertelt Reitsma. Eerst kregen de koeien een aantal weken een rantsoen met natriumbicarbonaat als buffer. Daarna vervingen de onderzoekers dit middel door Phix Up.
‘Gemiddeld was de pens-pH in beide proefperiodes ongeveer gelijk. Het grote verschil was echter dat de zuurgraad van de koeienpensen in de pHix up periode veel stabieler was. Met andere woorden: de pH-dalen waren minder diep’, meldt Reitsma.

Een opvallend onderdeel van de proefresultaten was ook het 0,13 procent hogere vetgehalte bij de koeien in de eerste vier maanden van de lactatie. Volgens Reitsma is dit te verklaren door éen beter pensklimaat zonder ‘pH-dalletjes’. ‘Pensverzuring drukt het vetgehalte in de melk doordat de afbraak van ruwe celstof dan minder goed verloopt. En dat zorgt voor een lagere vetproductie.’

Bij een vermindere voeropname daalt de pH in de pens. Een buffer, door de koe zelf aangemaakt of ondersteund door hulpmiddelen, is nodig om pensverzuring te voorkomen. Foto: Langs de Melkweg
Vorig artikel‘Hele sector heeft belang bij Melkcontrole Nijland’
Volgend artikel‘Huidige voeding verzwakt ons immuunsysteem’