Het melkt dit jaar best lekker, merk ik bij veel van mijn klanten. De melkprijs is redelijk vergelijkbaar met 2017. Toch zie ik dat er op veel bedrijven minder melkgeld binnenkomt dan vorig jaar. Dat heeft alles te maken met de komst van fosfaatrechten. Vorig jaar hadden we natuurlijk al het fosfaatreductieplan, maar bepaalde het aantal koeien de productiegrens. Boeren voerden de melkproductie per koe toen flink op en molken zo stevig door. Met fosfaatrechten kan dat niet meer, want een melkproductiestijging per koe betekent fosfaatrechten bijkopen of koeien weg doen. Het gevolg is dat menig melkveehouder noodgedwongen al een aantal maanden aan het knijpen is in de melkproductie per koe.

Volgens de nieuwste cijfers van CRV dreigt een derde van alle Nederlandse melkveehouders dit jaar meer fosfaat te produceren dan waar ze rechten voor hebben. Het is dus nu helemaal zaak om op scherp te opereren. Overschrijding van het fosfaatquotum is een economisch delict en kan boetes opleveren die het economisch voordeel ver te boven gaan. Logisch dus dat ik deze dagen regelmatig de vraag van melkveehouders krijg of ze toch maar niet wat fosfaatrechten moeten aankopen. Als dat het enige overgebleven redmiddel nog is om overschrijding en een forse boete te voorkomen, dan kun je waarschijnlijk niet anders meer. Maar in alle andere gevallen zou ik aankoop van fosfaatrechten bij de huidige prijzen afraden. De investering is bij de huidige prijzen eenvoudigweg niet rond te rekenen.

Bij een prijs van € 250 per fosfaatrecht betaal je nu € 13.000 voor het melken van een koe van 9.000 liter melk plus bijbehorend jongvee. Ga je kopen met geleend geld dan praat je over vijf jaar aflossing, dat is vijf jaar lang een kostprijs van 28 cent per kilo melk. Doe je het uit de eigen cashflow dan leen je feitelijk geld van de rest van je bedrijf en kun je wat langer doen over het aflossen, laten we zeggen tien jaar. Ook dan praat je nog steeds over een kostprijsverhoging van 14 cent per kilo melk voor vele jaren. Wie fosfaatrechten koopt, weet dus zeker dat hij er in elk geval de komende vijf jaar en waarschijnlijk ook de komende tien jaar niks aan gaat verdienen.

Nu zeg ik niet dat je helemaal nooit meer fosfaatrechten moet aankopen. Kijk maar naar het melkquotumtijdperk. De meeste bedrijven die nooit melkquotum kochten, bestaan nu niet meer. Een zekere vorm van doorontwikkeling blijft noodzakelijk. Maar bij de huidige prijzen zou ik als melkveehouder toch eerst goed naar andere alternatieven kijken. Ga bijvoorbeeld eens aan de slag met verhogen van de gehaltes in de melk. Een verhoging van 0,1 procent in vet en eiwit levert al een plus van 1 cent op de melkprijs op. Is overstappen op Jerseys een alternatief? Kun je, als je toch moet remmen, wat doen aan de voerkosten? Vallen er andere zaken te optimaliseren? Of liggen er mogelijkheden om aan te sluiten bij een speciale melkstroom met een meerprijs?

De tijd dat bijna elk melkveebedrijf automatisch koos voor schaalvergroting is voorbij. Voor de meeste bedrijven is het met de huidige prijzen geen haalbare kaart. Al helemaal niet als er ook nog grond, stalruimte, mestafzet en arbeid moet worden geregeld. Alleen als je ruim in je grond en gebouwen zit en goede technische resultaten haalt, is het kopen van fosfaatrechten bij wat lagere prijzen nog eens te overwegen. Realiseer je wel dat het een investering is voor de verre toekomst, niet in winstgevendheid voor de korte termijn. Voor het gros van de bedrijven zou ik daarom adviseren: ga eerst eens rekenen. Je zult zien dat je het geld dat je hebt gereserveerd voor fosfaatrechtenaankoop dikwijls een stuk slimmer kunt investeren.

Arend Hoekstra
Agrarisch bedrijfsadviseur Van der Veen & Kromhout

 

Vorig artikelFrieslandCampinaplan lijkt dramatischer dan het is
Volgend artikelKlaar voor de toekomst met nieuw voer- en melksysteem